Βαλβίδα ασφαλείας για τον κλάδο δενδρωδών το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης
Σε βαλβίδα αποσυμπίεσης του κλάδου των δενδρωδών καλλιεργειών, ο οποίος από τη μια έχει να επιδείξει μια διαρκώς αυξανόμενη παραγωγή προϊόντων κι από την άλλη βλέπει τις διαθέσιμες αγορές και τη ζήτηση να μειώνονται, εξαιτίας απρόβλεπτων εξωγενών παραγόντων, μπορεί να εξελιχθεί το προωθούμενο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, συνολικού ύψους 166 εκατ. Ευρώ. Προϋπόθεση, όμως, είναι να εφαρμοστεί σωστά και κυρίως να στρέψει το ενδιαφέρον όλων των εμπλεκόμενων σε αυτές τις κατευθύνσεις που θα φέρουν θετικά αποτελέσματα τόσο για τους παραγωγούς, όσο και για την ίδια την αγορά.
Την ίδια στιγμή, είναι απολύτως κρίσιμο να ενισχυθεί το κεφάλαιο που λέγεται «γνώση», σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας παραγωγής, ώστε αφενός να γίνεται σωστή επιλογή ποικιλιών και καλλιεργητικών φροντίδων, που θα φέρουν βελτίωση της ποιότητας και των αποδόσεων των καλλιεργειών. Αφετέρου, θα βοηθήσει να καλυφθεί το μεγάλο κενό που διαπιστώνεται στην ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών από τον εγχώριο πρωτογενή τομέα, οι οποίες αποτελούν εργαλεία ικανά να επιτρέψουν τη μερική απεξάρτηση από το «βραχνά» της εξεύρεσης εργατικών χεριών, που χρόνο με το χρόνο γίνεται οξύτερος, μειώνοντας το κόστος παραγωγής και τονώνοντας και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου στις διεθνείς αγορές.
Και βέβαια, όλα αυτά, δεν μπορούν να αγνοούν και την παράμετρο της κλιματικής αλλαγής, η οποία επιβάλλει προσαρμογές στις καλλιέργειες και στους παραγωγούς, μέσα από ενέργειες ενεργητικής άμυνας, έναντι των καταστροφών από τα καιρικά φαινόμενα, όπως το πρόγραμμα των αντιχαλαζικών διχτυών, για το οποίο έχουν υποβληθεί προτάσεις 34 εκατ. Ευρώ και θα αρχίσουν να αξιολογούτναι συντόμως. Ιδίως καθιστά όμω,ς επιβεβλημένη την ανάληψη πρωτοβουλιών και εκ μέρους του ΕΛΓΑ με δεδομένο ότι τα οικονομικά του κάθε άλλο παρά ανθηρά είναι.
Τα συμπεράσματα αυτά είναι ορισμένα μόνο από όσα συζητήθηκαν στη διάρκεια της ημερίδας που συνδιοργάνωσαν η εφημερίδα Agrenda και το περιοδικό Fresher του ομίλου Green Box, το μεσημέρι του Σαββάτου 14 Μαΐου, στο πλαίσιο της 6ης διεθνούς έκθεσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών, Freskon, με θέμα «Ποικιλίες, αναδιάρθρωση καλλιεργειών και ψηφιακές λύσεις στις δενδρώδεις καλλιέργειες».
Με συντονιστή τον εκδότη και διευθυντή της Agrenda, Γιάννη Πανάγο, οι έμπειροι συνομιλητές του, Χρήστος Γιαννακάκης ως εκπρόσωπος της ΕΘΕΑΣ, Κώστας Παπαϊωάννου της ΑγροΛύσις, Σπύρος Μουρελάτος, της Οικοανάπτυξη, Αντώνης Παυλίδης της Vitro, Άρης Ζαµίδης, της Tractor GPS και ο παραγωγός, μήλων, κερασιών και αχλαδιών από το χωριό Πύργοι Εορδαίας, Κώστας Ελευθεριάδης, επί σχεδόν 2 ώρες συζήτησαν διεξοδικά και προσπάθησαν να ρίξουν λίγο παραπάνω φως στο κομμάτι των δενδρωδών και στις προκλήσεις της καλλιέργειας και της αγοράς.
Προβληματίζει η συγκυρία για τη διάθεση της παραγωγής
Η εμπόλεμη κατάσταση που πλήττει την Ευρώπη, όπως ανέφερε στην παρέμβασή του ο εκπρόσωπος της ΕΘΕΑΣ, Χρήστος Γιαννακάκης, είναι σίγουρα ένα αρνητικό γεγονός με συνέπειες στη διάθεση προϊόντων μας και ήδη είναι εμφανείς στον τομέα των νωπών φρούτων.
«Υπάρχει μια πτώση κατανάλωση και ένας φόβος στην αγορά για το ποιες θα είναι οι εξελίξεις, με συνέπεια να περιορίζονται οι δαπάνες που κάνουν τα νοικοκυριά κι αυτό επηρεάζει τη διάθεση των προϊόντων μας», είπε και υπενθύμισε πως «η ουκρανική αγορά, πριν την εισβολή της Ρωσίας, απορροφούσε σημαντικές ποσότητες ειδικά στα νεκταρίνια και στα ροδάκινα. Με βάση στοιχεία του ΥΠΑΑΤ, το 2019 και 2020, γιατί το 2021 ήταν χρονιά με μειωμένη παραγωγή, η συγκεκριμένη χώρα απορροφούσε περίπου 35.000 τόνους ροδάκινα και νεκταρίνια. Επίσης, περίπου 7.000 τόνους απορροφούσε η Λευκορωσία. Σε σχέση με τα κεράσια, η Ουκρανία έπαιρνε περίπου 2.500 – 3.000 τόνους, και άλλους 7.000 τόνους ακτινίδια. Άρα είναι σημαντικές ποσότητες οι οποίες θα μας λείψουν φέτος. Από την άλλη πλευρά, η ρωσική αγορά έπαιρνε το 35% του χυμού ροδακίνου και δεν θα υπάρχει κι αυτή φέτος».
Ανάγκη να επαναληφθούν τα μέτρα στήριξης του 2014
Τον προβληματισμό, κατά τον κ. Γιαννακάκη, επιτείνει το γεγονός ότι η εκ των πραγμάτων μειωμένη ζήτηση και κατανάλωση στην αγορά, έχει να δεχθεί μια, προς το παρόν, αυξημένη παραγωγή, καθώς μέχρι τώρα δεν υπάρχουν ζημίες που να μπορούν να επηρεάσουν τις ποσότητες οι οποίες μπορούν να διατεθούν στην αγορά.
«Άρα, πρέπει να δούμε αν η υφιστάμενη αγορά, ιδιαίτερα, στα νωπά που δεν μπορούμε να πάμε σε μεγάλες αποστάσεις, αν μπορεί να μας καλύψει. Η εκτίμηση είναι πως θα υπάρξουν δυσκολίες. Και για αυτό ζητήσαμε από το ΥΠΑΑΤ για φέτος -και αν μπορέσουμε και τα επόμενα χρόνια- να επαναληφθούν τα μέτρα του 2014, ώστε τις ποσότητες που χάνουμε, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, να διατεθούν ως δωρεάν προϊόντα σε φιλανθρωπικά ιδρύματα και άλλες δομές που επιτρέπει ο κανονισμός ή με τη μορφή χυμού για να αποσυμφορηθούν ποσότητες που είναι διαθέσιμες, είτε είναι κεράσια, είτε μήλα ή οποιοδήποτε άλλο προϊόν, για να μην έχουμε προβλήματα», είπε ο έμπειρος ομιλητής.
Όλα αυτά, όπως τόνισε ο ίδιος, με την αίρεση ότι «οι καιρικές συνθήκες στη συνέχεια δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα χαλαζοπτώσεων γιατί από τους παγετούς έχουν σχεδόν τελειώσει. Και λέω σχεδόν, γιατί στην περιοχή μας εμφανίζεται ήδη ένα έντονο πρόβλημα καρπόπτωσης στα αχλάδια και γενικά στα πυρηνόκαρπα και δεν ξέρω πώς θα τελειώσει. Αυτές οι ποσότητες που πέφτουν από τα δέντρα και δεν καλύπτονται από τον κανονισμό του ΕΛΓΑ, μπαίνει ένα ζήτημα πως θα καλυφθεί το εισόδημα των παραγωγών που θα απολεσθεί. Επίσης δεν ξέρουμε τί θα γίνει με τα χαλάζια και τις βροχές στη συγκομιδή. Οπότε, έχουμε δρόμο ακόμη για να δούμε τί θα πέσει στην αγορά».
Στο 70% η επιδότηση για πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, θέλει προσοχή
Με δεδομένο ότι υπάρχουν και κάποιες ποικιλίες πλεονασματικές εκ των πραγμάτων, ο κ. Γιαννακάκης επισήμανε πως εκεί έρχεται να δώσει λύση το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, ύψους περίπου 166 εκατ. Ευρώ.
«Έρχεται να δώσει διέξοδο, αν εφαρμοστεί σωστά, για να μπορέσουμε να στρέψουμε τις δενδρώδεις καλλιέργειες σε κατευθύνσεις, οι οποίες θα φέρουν αποτελέσματα για τους παραγωγούς και την αγορά», τόνισε, αλλά έσπευσε να σημειώσει ότι υπάρχουν κάποια θέματα που χρήζουν προσοχής. «Ναι δόθηκε 70% επιδότηση επί της δαπάνης, αλλά έχουμε κοινοτικό όριο ότι δεν μπορεί το νομικό πρόσωπο, το ΑΦΜ που θα υποβάλλει το αίτημα για ένταξη στο πρόγραμμα της αναδιάρθρωσης, να υπερβεί σε επιχορήγηση τις 500.000 ευρώ, που σημαίνει πως το κάθε ΑΦΜ μπορεί να κάνει πρόγραμμα αναδιάρθρωσης έως 700.000 ευρώ, όχι παραπάνω. Αν διαιρέσουμε τα 500.000 ευρώ τις επιδότησης που το κάθε νομικό πρόσωπο δικαιούται να πάρει, με τα συνολικά 166 εκατ. Ευρώ, θα χρειαστούμε χονδρικά περίπου 320-330 οργανώσεις για να υποβάλλουν αιτήματα. Κατά την άποψή μου δύσκολα θα βρεθούν τόσες οργανώσεις να καταθέσουν αιτήματα», ανέφερε κι υπογράμμισε πως «εδώ μπαίνει ο προβληματισμός: Μήπως να το ανοίξουμε λίγο και να μπορέσουν να μπουν και οι εταιρείες που έχουν συμβολαιακή σχέση 5ετούς τουλάχιστον διάρκειας με αγρότες, φυσικά πρόσωπα, ώστε να διευρύνουμε τον αριθμό όσων θα δικαιωθούν της αναδιάρθρωσης;
Μήπως επίσης πρέπει να δούμε και άλλες ρυθμίσεις προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι οι σχέσεις αυτές δεν θα είναι μαϊμού ίσα για να μπουν στις επιχορηγήσεις των αναδιαρθρώσεων; Άρα στο επόμενο διάστημα θα πρέπει να βελτιώσουμε την προκήρυξη και ίσως και θα μπορούσαμε να δώσουμε και μια προτεραιότητα στις συλλογικότητες. Να πούμε ότι το 60% καταλήγει υποχρεωτικά, για τους δύο πρώτους, μήνες στις συλλογικότητες και μετά να ανοίγει το σύστημα και να μπουν όσοι επιθυμούν πάλι με τη συμβολαιακή σχέση, για να μη χάσουμε χρήματα που θα πάνε σε άλλες δράσεις. Να έχουμε ανοικτά τα μάτια και αφτιά σε διαρκή διάλογο για να αξιοποιήσουμε και το τελευταίο ευρώ που μας διατίθεται από τα προγράμματα αυτά».
Το κάρο μπροστά από το άλογο
Προϋπόθεση ένταξης στα προγράμματα αναδιάρθρωσης, ωστόσο, είναι η έκδοση μιας μελέτης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, η οποία, όπως ειπώθηκε στην εκδήλωση, ακόμη δεν ξεκίνησε και θα χρειαστεί ακόμη τουλάχιστον ένα δίμηνο ίσως και περισσότερο. «Λέει, μεν, η προκήρυξη πως 28 Ιουλίου ξεκινά η υποβολή των αιτημάτων, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο θα είναι έτοιμο έως τις 28 Ιουλίου να συντάξει τη μελέτη, να την υποβάλλει, να τη δημοσιεύσει και με βάση αυτή να ξεκινήσουμε οι φορείς, συλλογικοί και μη, να συντάσσουμε τις αιτήσεις», εξέφρασε τον προβληματισμό του ο κ. Γιαννακάκης. Επίσης, επειδή οι ακαδημαϊκοί δεν έχουν σαφή εικόνα της αγοράς, όπως είπε, η ΕΘΕΑΣ ζήτησε να υποβάλλει τις προτάσεις της, τις οποίες θα ετοιμάσει αφού γίνουν ομαδοποιήσεις κατά κατηγορία προϊόντων (σ. σ. π.χ. εσπεριδοειδή, κεράσια, πυρηνόκαρπα και άλλες καλλιέργειες) που υπάρχουν και θέλουν να μπουν στην αναδιάρθρωση, ώστε «αντλώντας την εμπειρία των παραγωγικών φορέων να υποβάλλουν μια πρόταση που να λέμε ότι αυτά πρέπει να ξηλωθούν γιατί έχουν ιώσεις, χαμηλές αποδόσεις, γιατί, γιατί, γιατί και αυτά πρέπει να φυτευτούν γιατί η αγορά τα θέλει και μπορούμε να αυξήσουμε την παραγωγή μας».
Μη βγάλουμε μόνοι μας τα μάτια μας
Κατά τον ομιλητή, όμως, θα πρέπει να υπάρξει όμως προσοχή, γιατί για παράδειγμα τα ακτινίδια τα τελευταία χρόνια έχουν απολαύσει πολύ καλές τιμές και οι παραγωγοί έχουν στραφεί στην καλλιέργειά τους. «Γνωρίζουμε, όμως, επίσης πως οι ψυκτικοί θάλαμοι στη χώρα δεν επαρκούν να καλύψουν τη μεγάλη παραγωγή, που σημαίνει πως εάν δεν κάνουμε υποδομές θα προκύψει πρόβλημα τα επόμενα χρόνια και θα μένουν ποσότητες στα δέντρα κι αυτόματα η τιμή θα καταρρεύσει, διότι οι παραγωγοί για να μην τους μείνουν θα πουλάνε όσο - όσο και στη συνέχεια και οι έμποροι θα το πουλάνε όσο – όσο. Οπότε μπαίνει το ερώτημα να επιχορηγήσουμε την καλλιέργεια ακτινιδίων και με κρατικά και κοινοτικά χρήματα να οδηγηθούμε στην καταστροφή του συνόλου του προϊόντος; Είναι προβληματισμοί που πρέπει να μας απασχολήσουν και η όποια μελέτη να έχει σχέση και με τη διάθεση της παραγωγής για να μη βγάλουμε τα ματάκια μόνοι μας».
Αναγκαίο, κατά τον εκπρόσωπο της ΕΘΕΑΣ είναι επίσης, από τη μελέτη του πανεπιστημίου να προσδιοριστεί και ποιο είναι το αποδεκτό κόστος των δράσεων εκρίζωσης, επαναφύτευσης, γραμμικής καλλιέργειας και οτιδήποτε άλλο. «Αυτά πρέπει με σαφήνεια να οριστούν, να είναι εντός πραγματικότητας, γιατί γνωρίζουμε πως τα υλικά, λόγω της παγκόσμιας κρίσης, έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, και αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη, διότι αν του χρόνου το κόστος είναι διπλάσιο, τότε δεν θα τρέξει η αναδιάρθρωση. Πρέπει να δούμε πως θα έχουμε μια ελαστικότητα στη διαμόρφωση του κόστους για να είμαστε κοντά στην πραγματικότητα».
Στην παρέμβασή του ο παραγωγός Κώστας Ελευθεριάδης επισήμανε ότι μέχρι στιγμής η χρονιά εξελίσσεται καλά καλλιεργητικά, ενώ αναφορικά με τα προβλήματα που απασχολούν τον κλάδο, εστίασε στην έλλειψη εργατικών χεριών, στο ότι αποσύρονται σκευάσματα φυτοπροστασίας, ότι υπάρχουν εκκρεμότητες ακόμη στην πληρωμή των παραγωγών για την περσινή θεομηνία, αλλά και στην αβεβαιότητα που υπάρχει για το πώς θα εξελιχθεί η πώληση των προϊόντων μετά τη συγκομιδή. «Δεν ξέρουμε που βαδίζουμε, εμείς παράγουμε κάνουμε το καλύτερο, δεν γνωρίζουμε όπως πώς θα πάει η αγορά», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο αγρότης είναι ένας προπονητής
Ο πολύπειρος γεωπόνος Κώστας Παπαϊωάννου, από την «Αγρολύσις», τόνισε πως το ζητούμενο είναι αυτός που θα εφαρμόσει όλα αυτά που ειπώθηκαν, πρέπει να ξέρει τί θέλει και πώς θα τα εφαρμόσει.
«Είναι μεγάλη υπόθεση να υπάρχει γνώση. Δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει ο καθένας», ανέφερε και τόνισε παραστατικά ότι «ο αγρότης είναι ένας προπονητής. Είναι δυνατό κάποιος να αμφισβητεί το ταλέντο του Μαραντόνα; Και όμως, πήγε στην Μπαρτσελόνα και δεν έπαιξε, ενώ στη Νάπολι πήρε πρωτάθλημα, γιατί ο προπονητής του πήρε το 100% των δυνατοτήτων του. Το ίδιο και στη δενδροκαλλιέργεια. Αυτό που μπορούμε να πάρουμε είναι το 100% των προτερημάτων που έδωσε στο δέντρο ο δημιουργός του». Στο πλαίσιο αυτό κι αφού υπογράμμισε πως «όπου δεν υπάρχει γνώση βαλτώνουν τα πάντα, πρέπει να ξέρουμε πώς θα κάνουμε τί», συμπλήρωσε πως «μια ποικιλία που έχει στάνταρ συμπεριφορά δεν μπορείν να εμβολιάζεται σε ζωηρό υποκείμενο. Είναι ένας κακός γάμος, θέλει ασθενικό υποκείμενο». Πολύ σημαντικό κατά τον ίδιο, είναι επίσης το πώς θα γίνεται το κλάδεμα των δένδρων, αλλά και η θρέψη τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει και σε μειωμένες εισροές και κατ’ επέκταση χαμηλότερο κόστος παραγωγής.
Στις ποικιλίες μήλων και άλλων προϊόντων που διακινεί στην Ελλάδα η Vitro Ελλάς, αναφέρθηκε το στέλεχος της εταιρείας, Αντώνης Παυλίδης, δίδοντας αναλυτικά στοιχεία για τα χαρακτηριστικά τους, αλλά και για την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητά τους
Ο ΕΛΓΑ, οι αποζημιώσεις και η κλιματική αλλαγή
Μεγάλο μέρος του χρόνου της συζήτησης αναλώθηκε και στις μεγάλες ζημίες που προκαλούνται από τα καιρικά φαινόμενα, με τον Χρήστο Γιαννακάκη, να απαντά με το «καπέλο» του μέλους του Δ.Σ. του ΕΛΓΑ και να δίνει εξηγήσεις για την κατάσταση που επικρατεί σε σχέση με τον ασφαλιστικό οργανισμό.
«Τα τελευταία χρόνια, λόγω της κλιματικής αλλαγής οι αποζημιώσεις για καταστροφές έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, με χρονιά ρεκόρ το 2021 όταν αποδόθηκαν πάνω από 350 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις και δεν έχουμε τελειώσει ακόμη τις υποθέσεις της προηγούμενης χρονιάς, όταν οι εισπράξεις από τα ασφάλιστρα, που μπορούμε να εισπράξουμε, δεν υπερβαίνουν τα 165 εκατ. Ευρώ. Άρα με βάση αυτή την εικόνα, ο ΕΛΓΑ είναι μια επιχείρηση, η οποία λίαν συντόμως, εάν δεν ληφθούν μέτρα θα οδηγηθεί σε κατάρρευση», ανέφερε ο ομιλητής και προέβλεψε πως το 2023 προοιωνίζεται δύσκολο, αν δεν αυξηθούν οι εισφορές, καθώς η ταμειακή ρευστότητα που εξασφαλίστηκε από την εισφορά 20% επί των εισπράξεων του κράτους, που δεν αποδιδόταν τα τελευταία χρόνια, μπορεί να συνεισφέρει ακόμη φέτος, μετά τα χρήματα τελειώνουν.
«Άρα η ενεργητική προστασία άκρως απαραίτητη για να μπορέσουμε να μειώσουμε τις ζημίες που προκύπτουν κι από την κλιματική αλλαγή. Η μια δυνατότητα που υπάρχει είναι η επέκταση της αντιχαλαζικής προστασίας και ταυτόχρονα εφαρμόζοντας και άλλες μεθόδους, όπως ο βομβαρδισμός των νεφών με ιωδιούχο άργυρο. Αυτό όμως το σύστημα ενδείκνυται μόνο για συγκεκριμένες περιοχές γιατί απαιτεί αεροδρόμιο. Για αυτό είδαμε τί εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες και καταλήξαμε στο γαλλικό μοντέλο, που εφαρμόζεται στο Μπορντό και κοντά στο Ροδανό, που προβλέπει την εκτόξευση από το έδαφος, από ειδικά κοντέινερ, μπαλονιών, που χτυπάνε τα σύννεφα τα χαλαζοφόρα και ενεργοποιούν το φυσίγγιο του ιωδιούχου αργύρου. Είναι κάτι που θα το ξεκινήσουμε τη φετινή χρονιά και παράλληλα με την αγορά μετεωρολογικών ραντάρ του ΕΛΓΑ, μέσω του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης, με 100% επιχορήγηση από ευρωπαϊκά κονδύλια, για να μπορέσουμε να αυτονομηθούμε ως Οργανισμός, και να τοποθετήσουμε αυτού του είδους της συσκευές σε όσο το δυνατό περισσότερα μέρη της χώρας. Είναι ένα σύστημα που καλύπτει ευρύτατες εκτάσεις, και με χαμηλό κόστος συγκρινόμενο με τα αντιχαλαζικά δίχτυα», υπογράμμισε.
Στα 34 εκατ. Ευρώ οι αιτήσεις της β’ προκήρυξης για αντιχαλαζικά
Ο κ. Γιαννακάκης ενημέρωσε ακόμη, πως τελειώνει η αξιολόγηση των αιτήσεων για αντιχαλαζικά δίχτυα της β’ προκήρυξης, όπου, όπως είπε, «φροντίσαμε να χρηματοδοτηθεί το όλο σύστημα από τις τράπεζες, με δυνατότητα εκχώρησης επιδότησης που είναι στο 80%, για να υπάρχει χρηματοδότηση άμεσης κατασκευής. Αυτές οι αλλαγές έδωσαν τη δυνατότητα να προκηρύξουμε πρόγραμμα 15 εκατ. Ευρώ, να υποβληθούν αιτήσεις 34 εκατ. Ευρώ, για τις οποίες αποφασίστηκε από το υπουργείο να καλυφθούν στο σύνολο τους. Η αξιολόγηση των αιτήσεων θα τελειώσει τέλη Ιουνίου, θα δημοσιευτούν οι εγκρίσεις περίπου τέλη Ιουλίου, δηλαδή σε σχεδόν ένα μήνα. Πράγμα που θα είναι ρεκόρ, γιατί έχουμε 1.224 αιτήσεις. Θυμίζω ότι στην πρώτη προκήρυξη είχαν υποβληθεί 512 και έκαναν 19 μήνες για να εγκριθούν, ενώ τώρα με υπερδιπλάσιες θα κάνουν συνολικά 7 μήνες για να έχουμε και την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Ταυτόχρονα εξετάζουμε και τρόπους αντιπαγετικής προστασίας, να επεκτείνουμε σε όλο το εύρος της χώρας τους ανεμομείκτες τους αντιπαγετικούς και με τη χρήση νερού, ψεκάζοντας κατά τη διάρκεια των πρώιμων παγετών τα δέντρα μας να προστατευτούν, όπως κάνουν στην Ιταλία, εντασσόμενα όλα αυτά μέσα σε προγράμματα του ΠΑΑ που θα τρέξει τα επόμενα χρόνια».
Πηγή : www.Agronews.gr
